نظریه‌ی تکامل و چالش طراحی هوشمندانه: شش موضوع مناقشهبرانگیزکر تان/ ترجمه: امیرحسین لطیفی
در یکصدوپنجاهمین سالگرد انتشار کتاب منشا انواع چارلز داروین، نشریه‌ی معتبر نشنال‌جئوگرافیک نگاهی انداخته است به شش مورد از شواهدی که در مسیر پذیرش نظریه‌ی تکامل همچنان موانعی بحث‌برانگیز به شمار می‌آیند.
نشنال جئوگرافیک/ ۲۴ نوامبر ۲۰۰۴
۲۴ نوامبر ۲۰۰۹ کتاب منشا انواع داروین یکصدوپنجاه ساله می‌شود. اثری که براساس نظریه‌ی طرح‌شده در آن گونه‌های جدید می‌توانند ازطریق انتخاب طبیعی از گونه‌های قدیمی به‌وجود بیایند. با این حال این نظریه همچنان با مقاومت‌هایی مواجه است.
۱- چشم مهره‌داران
چرا طراحی هوشمندانه؟
برخی از جدی‌ترین منتقدان نظریه‌ی فرگشت یا تکامل، حامیان «طراحی هوشمندانه‌اند». استدلال آن‌ها مبنی بر این است که بسیاری از ساختارهای گیاهان و جانوران نشانه‌های غیرقابل تردیدی از طراحی توسط یک هوش ماوراطبیعی دارند.
مدافعان طراحی هوشمندانه می‌گویند که چشم‌های مهره‌داران -از جمله چشم انسان- با روش گام‌به‌گام تکامل نیافته‌اند؛ چرا که چشم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که دائما در حال تعامل و برهم‌کنش با یک‌دیگرند و حذف هر بخشی منجر به از کار افتادن کل سیستم می‌شود. بنابراین، این استدلال به این نتیجه منتهی می‌شود که چشم باید به طور ناگهانی و یک مرتبه بوجود آمده باشد.
کیسی لاسکین[۱] از سخن‌گویان موسسه دیسکاوری[۲]، یک موسسه مستقر در سیاتل که در زمینه‌ی حمایت از طراحی هوشمندانه فعالیت می‌کند، میگوید: «اگر شما به این طرح‌های [فرگشتی] نگاه کنید، می‌بینید که آن‌ها اغلب خیلی ناگهانی یک عدسی یا یک قرنیه را اضافه می‌کنند.» اما در فرگشت چیزها همین طور به صورت ناگهانی ظاهر نمی‌شوند. لاسکین می‌افزاید: «شما باید همه چیز را گام به‌گام دگرگون کنید.»
استدلال حامیان فرگشت . . .
دون پروترو[۳]، دیرینه‌شناس کالج اکسیدنتال کالیفرنیا[۴] و نویسنده‌ی کتاب فرگشت: فسیل‌ها چه می‌گویند و چرا اهمیت دارند[۵]، میگوید «در گزارش‌های فسیلی گام‌های مربوط به فرگشت چشم مهره‌داران قابل مشاهده است. چندین مقاله‌ی بسیار قابل استناد وجود دارد که نشان می‌دهند ساختارهای پیچیده‌ای مانند چشم چه‌گونه می‌توانند مسیر گذار از یک لکه‌ی چشمی که تنها به مقدار ناچیزی نور دریافت می‌کند تا رسیدن به چشمی همچون چشم انسان را با گام‌هایی تدریجی بپیمایند.» وی می‌افزاید «مدافعان طراحی هوشمندانه به سادگی شواهد را نادیده می‌گیرند».
۲- انفجار کامبرین
چرا طراحی هوشمندانه؟
انفجار کامبرین اشاره به برهه‌ای از تاریخچه‌ی زمین دارد که حدود ۵۳۰ میلیون سال پیش به وقوع پیوست. در این دوره طی یک برهه‌ی زمانی نسبتا کوتاه گونه‌هایی با پیچیدگی‌های بی‌سابقه به طور ناگهانی در فسیل‌ها ظاهر می‌شود. تقریبا ریشه‌ی تمام تبارهای موجودات زنده‌ی امروزی به این دوره شکوفایی حیات باز می‌گردد.
مطابق گفته‌ی لاسکین از موسسه‌ی دیسکاوری، کامبرین نمایانگر انفجار ناگهانی و عظیم تنوع زیستی است و به‌وقوع پیوستن چنین پدیده‌ای نیازمند این است که مقادیر فراوانی از اطلاعات با سرعت زیاد به بیوسفر تزریق شده باشد. از نظر من، تنها وجود یک عامل هوشمند می‌تواند پیدایش این حجم از اطلاعات با چنین اسلوب سریعی را توجیه کند. فکر نمی‌کنم فرایند گام به‌گام نوداروینی از عهده‌ی این کار برآید.
استدلال فرگشت‌گرایان . . .
پروترو از کالج اکسیدنتال میگوید: «انفجار کامبرین اصلا یک انفجار نبود. بلکه یک «فتیله‌ی بسیار کند» بود که سه میلیارد سال سوختنش به درازا کشید و ما شواهد فسیلی‌ای داریم که نمایانگر این موضوع هستند.»
به علاوه «ما هم‌اکنون فسیل‌هایی از همه‌ی انواع نرم‌تنان و موجودات میکروسکوپی پیش از کامبرین داریم و شما می‌توانید به وضوح ببینید که چه‌طور می‌توان از موجودات ساده به موجودات پیچیده رسید.»
۳- DNA
چرا طراحی هوشمندانه؟
به عنوان یک الگوی کلی تقریبا در تمام اشکال حیات موجود در کره‌ی زمین، می‌توان گفت که مولکول DNA از درجات بالایی از اطلاعات مرکبِ معین برخوردار است. با استفاده از چهار باز شیمیایی به عنوان «حروف»، DNA با ساختار مارپیچی خود تمام پروتئین‌هایی را که موجودات زنده برای زنده ماندن به آن‌ها احتیاج دارند کدگذاری می‌کند.
اطلاعات بسیار مرکب و معین اشاره به اشیا یا پدیده‌هایی دارد که هم زمان هم بسیار پیچیده و هم بسیار اختصاصی شده‌اند، درست مانند زبان و ماشین‌ها که محصولات هوش انسان‌اند. لاسکین معتقد است: «سیستم‌های دارای اطلاعات مرکب معین، تنها از یک آگاهی حاصل می‌شوند».
استدلال فرگشت‌گرایان . . .
نخستین بار که اجزای مولکولی DNA گرد هم می‌آیند، انتخاب طبیعی وارد عمل می‌شود تا مولکول‌هایی را خلق کند که به طور روزافزون پیچیده -و بله، اختصاصی- می‌شوند تا شایسته‌ی استفاده به عنوان کدهای ژنتیکی شوند. در حالی که هیچ دست ماورای‌طبیعی‌ای نبود که فرگشت DNA را راهنمایی کند، به گفته‌ی پرتورو «انتخاب طبیعی به عنوان مولفه‌ای غیرتصادفی عمل کرده است».
۴- «پاهای» باکتریایی
چرا طراحی هوشمندانه؟
برخی باکتری‌ها با استفاده از ساختارهایی تازیانه‌مانند حرکت می‌کنند که فلاژلا[۶] نامیده می‌شوند و هر کدام از آن‌ها از ده‌ها بخش پروتئینی پیچیده و به‌هم‌پیوسته ساخته شده‌اند. طرفداران طراحی هوشمندانه می‌گویند که همانند چشم مهره‌داران، فلاژلای باکتریایی هم «مجموعه‌ای غیرقابل فروکاستن» است، چرا که غیاب هر کدام از بخش‌های متعددش منجر به غیرفعال شدن آن می‌شود. این بدین معنا است که فرگشت تدریجی امری غیرمحتمل است.
استدلال فرگشت‌گرایان . . .
پروترو میگوید: «همانند چشم مهره‌داران، دانشمندان گام‌های میانی متعددی کشف کرده‌اند که در انتها منتهی به فلاژلوم باکتری می‌شود. در طبیعت نیمه-فلاژلاهایی وجود دارد که به پیچیدگی فلاژلای باکتریایی نیستند. تمام این موارد در طول‌های مختف ثبت و مستند شده‌اند اما [طرفداران طراحی هوشمند] بارها و بارها چشم خود را بر روی آن‌ها بسته‌اند و آن‌ها را نادیده انگاشته‌اند.
۵- وال‌ها
چرا طراحی هوشمندانه؟
داروین زمانی که پیشنهاد داد وال‌های مدرن از دگرگونی و تحول موجودات کوچک خشکی‌زی ایجاد شده‌اند، به شدت مورد تمسخر قرار گرفت. لاسکین میگوید: «وال‌ها نسلی از یک برهه‌ی زمانی طولانی دارند و جمعیت زیادی هم ندارند. آن‌ها بدترین سناریو برای تلاش جهت فرگشت دادن سریع ساختارها هستند. از منظر ریاضیاتی، تثبیت تمام جهش‌هایی که مورد نیازند تا یک پستاندار کوچک خشکی‌زی [طی ده میلیون سال] به یک وال دارای عملکرد کامل تبدیل شود، کاملا غیرممکن است.»
استدلال فرگشت‌گرایان . . .
با وجود این، دیرینه‌شناسان نشان داده‌اند که حدس داروین چندان هم دور از واقعیت نبوده است. در اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ دانشمندان شروع کردند به از زیر خاک بیرون کشیدن فسیل‌های وال‌های «باستانی‌ای» که در آغاز بیش‌تر خشکی‌زی بوده‌اند اما به مرور زمان بیش‌تر و بیش‌تر آبزی شده‌اند.
پروترو میگوید: «ما فسیل‌هایی داریم که نشان می‌دهند چه‌گونه این اتفاق افتاده است. هر کسی که چنین بحث‌هایی مطرح می‌کند، با تمام توان می‌کوشد تا حقایق را در مورد گزارش‌های فسیلی کتمان کند و دروغ بگوید.»
۶- بی‌نقصی عالم
چرا طراحی هوشمندانه؟
آن‌چه ما درباره‌ی نحوه‌ی کارکردن جهان می‌دانیم، به نظر می‌آید که انسان در یک محیط کیهانی مسکن یافته که تمام متغیرها به طرز چشمگیری برای حیات، آن طور که ما می‌شناسیم، هماهنگ شده است. برای مثال، مقدار ثابت گرانش -معادله‌ای که مقدار جاذبه بین اشیای دارای جرم را تعیین می‌کند- دقیقا برای ایجاد سیاراتی که به دور ستاره‌های خورشید-مانند دوران می‌کنند و طول عمر کافی دارند تا حیات درون آن‌ها فرگشت یابد، مناسب است. حامیان طراحی هوشمندانه می‌گویند که این باید بدان معنا باشد که یک موجود فراطبیعی عالم را با هدف شکل‌گیری حیات طراحی کرده است.
استدلال فرگشت‌گرایان . . .
پروترو میگوید: «این نظریه که فقط یک جهانِ تنظیم دقیق‌شده وجود دارد، نمایانگر یک تخیل محدود است. راه‌های بسیاری وجود دارد که می‌توانید تصور کنید جهان نهایتا برای ما تنظیم دقیق نشده است بلکه اصولا برای چیز دیگری تنظیم شده است. برای مثال، برخی فیزیک‌دانان این نظریه را تئوریزه کرده‌اند که جهان ما تنها یکی از بی‌شمار جهان‌های ممکن‌الوجود در یک مجموعه‌ی «چندجهانی» است که به طرز غیرقابل تصوری بزرگ است. در این صورت جای تعجب نخواهد بود که حتی بدون هیچ نقشه‌ای از بالادست، حیات انسان‌ها در این جهان برایشان مطلوب و خوشایند باشد.
منبع:
https://www.nationalgeographic.com/culture/2009/11/evolution-intelligent-design
