طراحی هوشمندانه و تاژک باکتری
هووارد ون تیل/ ترجمه: عبدالمحمد فیض‌الله

علوم طبیعی خود را با تنوع وسیعی از فرایندهای فیزیکی، شیمیایی و زیست‌شناختی مرتبط می‌کنند؛ فرایندهایی که یک سیستم مورد نظر را از وضعیت ابتدایی (i) به وضعیت نهایی (f) تبدیل می‌کنند. برای مثال، زیست شناسی تکاملی به تفصیل با فرایندهایی سروکار دارد که به وسیله‌ی آن موجودات با به کار گرفتن توانایی‌های عملکردی و تبدیلی و تقابل با هر دو محیط فیزیکی و اکولوژیکی در خلال زمان تغییر می کنند. در تلاش‌های علمی برای آشنا شدن با فرآیندهای متعدد مرتبط با گذارهای تکاملی، پیشرفت‌های قابل توجهی بدست آمده است اما خیلی بیش از این برای کشف و فهم باقی مانده است.

بخش وسیعی از استدلال دمبسکی[۱] در کتاب  ناهار مجانی در کار نیست[۲] بر توجه خواننده به درک خاص وی از روشی متمرکز شده است که در آن این فرآیندهای تبدیلی ممکن است به وسیله‌ی الزامات منطقی یا ریاضی فرضیه‌ی اطلاعات، محدود یا ممنوع شوند. در قضاوت دمبسکی، جامعه‌ی علمی نسبت به این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، به خصوص وقتی که به مکانیزم تکامل داروینی اطلاق می‌شوند سست بوده است. با فرض این‌که تمامی انتقالات مورد نظر به زیست‌شناسی تکاملی به کمک فرایندهای صرفا طبیعی قابل دست یابی باشند، در قضاوت دمبسکی، جامعه‌ی علمی در توجه لازم به محدودیت‌های علیت طبیعی و پیامدهای ضروری آن، یعنی اقدام تکمیلی به کمک یک عامل هوشمند غیر طبیعی، ناکام بوده است.

هرچند گاهی استدلال صرفا نظری دمبسکی در خصوص این مواردِ به نظر پیچیده و اسرارآمیز و بسیار دور از موارد حیات حقیقی که انتظار می‌رود فرضیه‌های علمی به آن‌ها اعمال شوند، کاملا متفاوت است. در این صورت، توضیح قطعی، الزامی است. بنابر تجربه‌ی من، نکته اصلی در فهم خصوصیت یا کیفیت نظریه‌های انتزاعی دمبسکی در این است که ببینیم چه‌گونه این‌ها را در رابطه با سیستم‌های زیستی خاص به کار می‌گیرد. این جایی است که نقش تاژک باکتریایی مورد توجه قرار می گیرد.

در قضاوت دمبسکی، یک کاربرد سرراست «استدلال طراحی- تئوریک» به روشنی نیاز به اقدام طراح را نشان می‌دهد. «توضیحات طراحی- تئوریک با تعیین این‌که آیا یک رخداد، شیئ یا ساختار خاص، علایم واضحی از هوش را نشان می‌دهند یا نه، سروکار دارد و بنابراین می‌توان آن را به طور مشروع به طراحی نسبت داد.» (ناهار مجانی در کار نیست/ ۳۵۵). دمبسکی با تمرکز بر صحنه‌ی تکامل حیاتی باور دارد که اکنون در موقعیتی است تا با اطمینان نشان دهد «تبدیل یک سیستم زیستی که نمونه‌ای از یک پیچیدگی به خصوص را نشان نمی‌دهد (مثلا یک باکتری بدون تاژک) به یک سیستم زیستی که این پیچیدگی را نشان می‌دهد (مثلا یک باکتری تاژک دار)، نه تنها با روش‌های صرفا طبیعی به دست نمی‌آید، بلکه به وجود هوش نیز نیازمند است.»

منبع: http://www.counterbalance.org/id-hvt/focus-frame.html