تنظیم دقیقدانشنامه/ ترجمه: محمد مهدی فلاح
اصطلاح «تنظیم‌دقیق»[۱] برای توصیف وابستگی‌های حساس میان واقعیت‌ها یا خواص به مقادیر شاخص‌های معین به‌کار می‌رود. وسایل تکنولوژیکی نمونه‌های الگوواری برای اصطلاح تنظیم‌دقیق هستند. کارکرد مطابق با برنامه‌ریزی آن‌ها عمیقا وابسته به شاخص‌هایی است که شکل، ترتیب و خواص مادی اجزای آن را تعریف می‌کند؛ مانند شاخص‌های رسانابودن، ارتجاعی‌بودن و ضریب انبساط حرارتی. وسایل تکنولوژیکی محصولات «تنظیم‌کنندگان‌دقیق» واقعی هستند -یعنی مهندسان و تولیدکنندگانی که آنان را طراحی می‌کنند و می‌سازند- ولی برای توضیح اصطلاح تنظیم‌دقیق در این مقاله، تعبیر حساسیت، با توجه به مقادیر شاخص‌های معین، کفایت می‌کند.
اصطلاح «تنظیم دقیق» در بحث‌های فلسفی‌ای ظاهر می‌شود که اغلب درباره‌ی «تنظیم دقیق جهان برای زندگی» مطرح است. مطابق نظر بسیاری از فیزیک‌دانان، این واقعیت که آیا جهان قابلیت پذیرفتن زندگی را دارد یا خیر عمیقا وابسته به جنبه‌های گوناگون مشخصات بنیادی آن است، به ویژه وابسته به شکل قوانین طبیعت، مقادیر برخی اعداد ثابت طبیعت و شرایط وضعیت‌های جهان در مراحل بسیار ابتدایی شکل گیری آن. واکنش‌های گوناگونی نسبت به موضوع تنظیم‌دقیق جهان برای زندگی مطرح شده است. مثلا گفته می‌شود که این تنظیم دقیق خوش‌شانسی تصادفی‌ای بوده که باید آن را به‌عنوان اصلی اولیه پذیرفت. یا گفته می‌شود که نظریات فیزیک بنیادی در آینده از آن عدول می‌کنند. همچنین گفته شده است که جهان محصول طراحی است الهی که هم او شرایط مناسب را برای حیات ایجاد کرده است، و نیز این‌که تنظیم دقیق جهان برای حیات حکایت از وجود جهان‌های زیاد دیگری دارد که شرایط‌شان با شرایط جهان ما بسیار متفاوت است.
۱. fine-tuning
